Burgosja dhe burgu - Rexhep Asani

Shkruan: Rexhep Asani

Rexhep Asani në vitin 1969 në gjimnazin e Prishtinës pasi u përjashtua prej gjimnazit të Tetovës.

Me datë 25 dhjetor 1968 si zakonisht në mëngjes nisa për në gjimnaz ku më lajmëruan se në ora 12 do të mbahet mbledhje e drejtorisë me strukturat tjera të gjimnazit, pasi unë isha delegat prej gjimnazit në Kuvendin Komunal të Lidhjes së Rinisë Socialiste edhe unë duheshte të marrë pjesë. Në ora 12 shkova në sallën e shkollës ku mbahej mbledhja dhe posa filloi mbledhja hyri mjeshtri Vangjel dhe pyeti kush është Rexhep Asani e thirrin jashtë. Dola jashtë aty pash një civil me emrin Mihajllo që më priste tek dera dhe menjëherë më kapi për krahu dhe më tha do vish me mu. Shkallëve të gjimnazit duke zbritur ndihej se nën kapot kishte edhe automatik. Tek dera dalëse e gjimnazit më pritnin edhe dy policë të armatosur gjer në dhëmbë, më morën para duke mi drejtuar tytat e automatikëve pas shpine dhe më dërguan në polici. Në polici më futën në një dhomë të katit përdhes dhe më lan vetëm duke e lënë derën e dhomës të hapur që të më shohin policët të cilët filluan të kalojnë nëpër korridor me qëllim se a do të më njohë ndonjëri apo jo dhe pas 10 minutave më çuan në katin e tretë në një dhomë ku ishin dy gra dhe njëra prej tyre filloi të më pyeste se a kam marrë pjesë në demonstrata, çfarë parulla kam thirr e kështu me radhë, kurse ajo tjetra me një makinë shkrimi shkruante krejt bisedën që bëmë. Pasi isha shumë i ri 17 vjeçar s'ma morri mëndja se jam para gjykatës atë e kuptova të nesërmen kur më sollën vendimin për mbajtjen e dënimit për kundërvajtje, prishja e rendit publik. Prej katit të tretë më morën dhe më dërguan në ndërtesën e burgut ku ishte një berber dhe menjëherë më morri dhe mi qethi flokët të tëra, prej aty më dërguan në dhomën e burgut ku kishte edhe ca të burgosur të tjerë.

Në mbrëmje filluan të sjellin edhe të burgosur të tjerë, disa të rrahur që tregonin se kur i kanë arrestuar i kanë marrë dhe i kanë nxjerr jashtë qytetit dhe në makinat e policisë që i quanin “Marica”i kanë rrah me orë të tëra dhe mandej i kanë dorëzuar në polici. Në atë mbrëmje e sollën edhe Sefer Musliun dhe Ejupsabri Ejupin. Golgota e tillë vijoi pa ndërprerë edhe të nesërmen dhe ditëve tjera. Mbrëmjen e dytë aty kah ora 22 më morri në pyetje një inspektorë i policisë duke më maltretuar njëherë psiqikishtë e mandej fizikisht që të jap ndonjë deklaratë sipas dëshirës së tij. Gjatë hetimeve unë pranoja se çka kam bë natën dhe ditën e demonstratave por ai thoshte këto i dimë nuk na intereson se ti çka ke bë na intereson se kush ka qenë me ty dhe a jeni taku me Abdulla Kalishtën, Salajdin Hyseinin, Mahmut Bajraktarin dhe Harun Jakupin në oborrin e policisë dhe në qytet, të cilën gjë nuk e pranoja, pas mos pranimit tim fillonte maltretimi fizik i cili maltretim më jepte forcë më të madhe që mos të pranoi asgjë për atë që kam pa por të pranoj vetëm veprimet e mia gjatë demonstratave.

Me datë 28 dhjetor 1968 në mbrëmje na e sollën në dhomë një bashkëpunëtor të sigurimit Sëtki Demiri i Shipkovicës që të na dëgjon se çka flasim ne në dhomën me sipërfaqe rreth 40 metra katror ku ishim rreth 56 të burgosur. Shumica e të burgosurve

mendonin se ai nuk është bashkëpunëtor i sigurimit pasi ishte djali i Esadit një të burgosuri në RP të Shqipërisë, unë shokëve u thash mos flitni asgjë, pasi nuk besoni, unë do të them diçka dhe do të shihni se do të ha dajak nga gardianët e burgut. Të nesërmen në ora 9 e thirrën Sëtkiun gjoja për të marrë në hetime dhe pas disa minutave e kthyen përsëri në dhomë. Shokve u them shihni tash do të më thërrasin dhe vetëm do të më rrahin dhe kthejnë në dhomë. Nuk kaluan as 15 minuta gardiani Tripun hapi derën dhe tha Rexhep Asani të del jashtë. Kur dola jashtë menjëherë më kapën dy gardianët e burgut duke i përsëritur fjalët e mia që i pata thanë filluan të më godasin me shkelma e grushte dhe pasi bënë qejfin e tyre më kthyen përsëri në dhomë ku u vërtetua se në mesin tonë është futur bashkëpunëtori.

Pasi që burgu i Tetovës u mbingarkua me datë 31 dhjetor 1968 në ora 21 erdhën gardianët dhe na thanë të marrim me vete çdo gjë që kemi dhe të dalim nga dhoma. Vepruam sipas urdhrit dhe dolëm nga dhoma ku na drejtuan kah dera dalëse e ndërtesës ku na pritnin maricat e famshme dhe na futën nga tetë të burgosur në një maricë edhe pse ato ishin të dedikuara për katër persona.

Filloi rrugëtimi duke mos ditur asgjë se ku na dërgojnë, na zuri paniku dikush thoshte mos na dërgojnë kah kufiri dhe na vrasin se gjoja kemi ik prej burgu tjetri mohonte e kështu me rrathë, pas një orë e gjysmë arritëm në një oborr të rrethuar me mure të larta me ndërtesa dhe njeri prej të burgosurve që ishte me ne me emrin Zejnulla tha mirë është jemi në burgun e Idrizovës e njoh mirë këtë vend se para dy javëve kam dal nga ky burg. Na rreshtuan dy nga dy dhe na futën në ndërtesën e burgut në katin më të lart që i thoshin pavijoni “C”, aty na shpërndan nëpër dhoma, pasi isha kah fundi në dhomën ku më futën isha vetë i gjashti, unë Rexhep Asani, Selim Ceka, Ejupsabri Ejupi, Zejnullau prej Selce, Mustafa ... nga fshati Gajre dhe më i vjetri xha Nazifi nga fshati Radiovcë i cili na jepte moral të madhë. Dhoma ku na futën ishte me një gjerësi katër metra dhe gjatësi diku tetë metra dhe lartësi diku pesë metra me ca dritare të vogëla në lartësin prej afro katër metra pa shtroje, në drasa ku na e dhanë nga një batanije, të cilën e kishim për ta përdor si shtroje apo mbloje apo jastëk, na e dhanë edhe një kofë për ta përdor si tualet pasi që vetëm në mëngjes hapnin derën për të shkuar në tualet dhe të pastrohemi me uj të ftohtë në mes të acarit.

Të diellën e parë pas vitit të ri aty kah ora 12 u hap dera e dhomës dhe gardiani thiri emrin tim, unë mendova se më thirin për hetime por ai më tha ke vizit që më habiti pasi që nuk e pritsha se nga e din familja ime se unë jamë në burgun e Idrizovës. S’bashku me gardianin e burgut shkuam deri te dhoma e takimit ku takova babën tim, u përshëndetëm në distancë, pasi që nuk na lejuan as dorën me ia dhënë njëri tjetrit. Unë isha shumë hollë i veshur dhe i thash babës që të ma len xhupin që e kishte të veshur që sado kudo pak do të më mbronte prej acarit dhe kërkova nga polici që të lejon të më jep pare për autobus deri në Shkup që të kem me çka të shkoj në Shkup kur do të dal nga burgu. Polici na e dha lejën dhe unë mora xhupin dhe pare sa kushtonte bileta e autobusit deri në Shkup. Pas 15 minutave mbaroi vizita u përshëndeta me prindin duke i thënë mos u bëni merak se unë mirë jamë dhe do të kalojnë edhe ditët e mbetura sa jamë dënuar dhe do të vijë në shtëpi.

Në burgun e Idrizovës filloi golgota tjetër edhe më e rëndë se e Tetovës sepse në pyetje më merrnin katër inspektorë dhe secili me metodat e veta mundohej të nxjerrë diç nga unë për profesorët e gjimnazit, për shokët e gjimnazit e veçanërisht për Abdula Kalishtën, Salajdin Hyseinin, Dr. Mahmut Bajraktarin dhe Dr. Harun Jakupin. Unë në çdo hetim i qëndrova besnik deklaratës së parë që e thash në Tetovë pa ndryshuar as një pik apo presje edhe pse inspektorët përdorshin metoda të ndryshme njëri ma fuste në shuplak tjetri më merrte me të mirë, tjetri sillte kërbaçin e kështu me radhë. Ata më pyetnin edhe për Memetriza Gegën dhe Abdylmenaf Rustemin se a i njoh dhe çka di për ta. Unë pranoja se i njoh vetëm si qytetar dhe se ato nuk më njohin mua pasi jam në moshë shumë më të vogël se ata, njeri prej inspektorëve nxori një deklaratë të nënshkruar nga një Gajur ku shkruante se Memetriza Gega, Abdylmenaf Rustemi dhe Rexhep Asani janë organizatorët kryesor të demonstratave në Tetovë. Fillova të qeshi duke u thënë e tërë bota do habitet se si një 17 vjeçar i ka organizuar demonstratat e Tetovës dhe kërkova ballafaqim me atë person që e ka dhënë atë deklaratë. Kështu gati çdo ditë më merrnin në pyetje duke më maltretuar psiqikisht dhe fizikisht që të pranoj diçka që ato donin dhe të më bëjnë dëshmitar të rrejshëm por nuk ja arritën qëllimit.

Një ditë rreth orës 14 më morën në pyetje si gjithmonë katër inspektor hetues dhe filluan me metodat e tyre të më pyesin për demonstrata, kush ka qenë me ty, kush të tha të dalish në demonstrata, çka kërkoni ju Shqipërin e Madhe e kështu me rradhë, unë jepja të njëjtat përgjigje që i kisha dhënë më parë pa ndryshuar asnjë fjalë, atëherë njëri prej inspektorëve më tha ja ku e ke letrën dhe lapsin dhe shkruaj krejt çka dinë për demonstrata dhe demonstruesit që kanë qenë me ty. Unë i thash maqedonisht nuk di të shkruaj nëse doni shqip e shkruaj, ai më tha shkruaje shqip. Më nxorën në një dhomë tjetër që të shkruaj deklaratë me shkrim të cilën e shkrova me fjalë të njëjta që i pata dhënë gojarisht, ku pranoja se kam marë pjesë në demonstrata se kam thirë parolla dhe çdo gjë që kisha bë vet. Pasi e shkrova më thirrën në dhomë ku ishin ata më thanë tani atë çka e ke shkruar na e përkthe maqedonisht. Unë fillova të përkthej dhe njëri prej inspektorëve filloi të shkruan atë çka unë e përkthej dhe pasi mbarova me përkthimin, inspektori që shkruante më tha ja nënshkruaje këte që e përktheve. Unë ia ktheva pritni të lexoj çka nënshkruaj se mundet të keni shkruar krejt diçka tjetër. Në atë moment njëri prej inspektorve filloi të bërtasë dhe të më bjen me grushta e shkelma duke më thënë ti je ai që nuk din të shkruash maqedonisht a din të lexosh. Pas dajakut e bëna timen e lexova njëherë deklaratën në maqedonisht e pastaj e nënshkrova.

Natën e fundit më morën në pyetje në një dhomë tjetër dhe më afruan bashkëpunim në të ardhmen se nuk do të më përjashtojnë nga shkolla e kështu me radhë. Kësaj oferta u përgjigja si më ofroni bashkëpunim kur për shkak të bashkëpunimit tim me policin ku denoncova Sreçko Janevskin se e ka përdhos flamurin shqiptar jam në burg, çfarë bashkëpunimi kërkoni nga unë, ofertat e juaja nuk i pranoj dhe sikur edhe të më vritni nuk do ti pranoj. Atëherë njeri prej hetuesve skuqi një mashë në koftorin e dhomës dhe më tha a do pranosh apo do të djegim ngadalë, me kokëfortësinë time u thash se nuk pranoj.

Pas të gjitha torturave të bëra nga inspektorët e policisë të nesërmen më liruan nga burgu.

Kur dola nga burgu nuk e njiha terenin pash përball një rrugë dhe me vete thash me siguri ajo do të jetë rruga që të çonë për në Shkup, arrita te rruga por nuk e dija në cilën kahje është Shkupi, rastësisht pash një qytetar dhe e pyeta se ku ndalet autobusi për në Shkup, ai më tregoi vendin ku të pres autobusin. Pas ca minutave errdhi një autobus hypa në te dhe luta një pasagjer të më tregon vendin ku duhet të zbres që më afër të kem Bit Bazarin i cili më tregoi kur arritëm afër vendit dhe unë zbrita aty ku terenin në atë pjesë të Shkupit e dija dhe u drejtova për në Gazi Babë ku jetonte një kushri i nënës që të huazoj pare për biletën e autobusit për në Tetovë. Hyra tek shtëpia e kushëririt të nënës u përshëndetëm dhe vërejta se ai nuk dinte gjë për mua por në ato momente tek ai erdhi daja im për ta vizituar pasi që kishte qenë në Tetovë për të kuptuar se çka ka ndodhë me mua pasi që ai jetonte në Han të Elezit, kur më pa u habit njëherë duke më thënë çka kërkon këtu, unë vijë prej Tetove, ata janë të mërzitur menjëher nisu për Tetovë. Po i thash tash sa erdha te daja Isman që të huazoj pare për rrugë se nuk kam, ai nxori para prej xhepi dhe mi dha duke më thënë të nisem menjëherë dhe natyrishtë bëmë një bisedë të shkurt edhe për kohën që kalova në burg. Me ato para preva biletën për Tetovë ku arrita në orët e mbrëmjes dhe në shtëpi gjeta tërë familjen dhe xhaxhain si dhe një kushri të babës të cilët kishin arrthë që të ja paksojnë mërzinë babës, kur më pan u gëzuan të gjithë dhe ndejtën deri në orët e vona të mbrëmjes.

Jam krenar që përballova çdo torturë fizike dhe psikike dhe nuk arritën që të më bëjnë dëshmitar të rrejshëm për asnjë të burgosur tjetër që në maj 1969 gjykata në Shkup i dënojë me vite burg dhjeta shqiptar si organizator e pjesëmarrës në demonstrata.